روانشناسی زرد چیست؟ 4 نشانه روانشناسی زرد

روانشناسی زرد چیست؟

روانشناسی زرد به‌طور عامیانه به رویکردها و مشاوره‌هایی اشاره دارد که معمولاً بدون پایه‌های علمی قوی و با ادعاهایی بیش‌ازحد آمیخته با تبلیغات جذاب ارائه می‌شوند. این نوع روانشناسی اغلب به افراد عادی تجارتی پیشنهاد می‌دهد که به دنبال راه‌حل‌های سریع و آسان برای مشکلات خود هستند.

روانشناسی زرد یک مفهوم که در زمینه‌های مختلف به کار می‌رود و معمولاً به روش‌ها و مشاوره‌هایی ارجحی اشاره می‌کند که به سرعت مسائل را حل کرده و به آدم‌ها کمک می‌کند تا به تغییرات خود بپردازند. این رویکردها گاهاً از پایه‌های علمی قوی عاری هستند و به طور گسترده‌ای مورد تأیید علمی قرار نمی‌گیرند.

به عبارت دیگر، روانشناسی زرد معمولاً از اصول و مفاهیم علمی مستقلی پیروی نمی‌کند و به جای آن از تئوری‌ها و رویکردهای مختلفی که به سرعت به مشکلات روانی و روحی پاسخ می‌دهند، استفاده می‌کند.

نشانه های روانشناسی زرد

محتوای زرد به‌طور معمول راهکارهایی ارائه می‌دهد که بیش‌ازحد رؤیایی‌اند و خوب به‌ نظر می‌رسند. گاهی هم روش‌ها آن‌قدر بد و غیرکاربردی‌اند که می‌توان فهمید پایه و اساسی علمی در کار نیست. روانشناسی زرد حرف‌هایی بی‌پایه‌واساس می‌زند و از نظر علمی توجیه و تفسیر ندارد.

در بیشتر آثار زرد، نویسنده‌ای که ادعای ارائه راهکار دارد تابه‌حال موردی از مراجعانی موفق نداشته و راهکارهایش را به‌طور عملی نیازموده است.
محتوایی که در کتاب‌های زرد ارائه می‌شود از سوی هیچ پایگاه علمی پشتیبانی نمی‌شوند و اثباتی برایشان نیست.

برای درک بهتر روانشناسی عامه پسند و تشخیص روانشناسی زرد به انواعش نگاهی داشته باشید :

1. روانشناسی عامه‌پسند در قالب بلاگ : اشخاصی که هیچ تخصص خاصی درباره روانشناسی ندارند در این زمینه دست به تولید محتوا می‌زنند.
2. برنامه‌های اینترنتی : یادتان باشد بسیاری از برنامه‌های اینترنتی به‌دنبال افزایش بازدیدند و حرف‌هایی که در خصوص روانشناسی در آنها مطرح می‌شود پایه‌های علمی ندارد یا راهکارهایی غیرکارشناسانه ارائه می‌دهند.
3. کتاب‌های خودآموز : کتاب‌های خودآموز هم می‌توانند با هدف فروش بیشتر مملو از توصیه‌های بیهوده‌ای باشند که اساس علمی ندارند. دوره‌های آموزشی محتوایی که در سطح اینترنت هم به‌ فروش می‌رسند معمولا چنین ویژگی‌هایی دارند.
4. برنامه‌های گفت‌وگومحور تلویزیونی یا پادکستی : این برنامه‌ها، برای جذب مخاطب، اقدام می‌کنند به ارائه راهکارهای کپسولی از سوی روانشناسان عوام‌فریب. در بعضی از این برنامه‌ها، که در قالب پادکست یا برنامه‌های اینترنتی ارائه می‌شوند، افراد غیرکارشناس نظرات کارشناسانه می‌دهند.

تفاوت های روانشناسی زرد و روانشناسی علمی

پایه و اساس

روانشناسی زرد : بر پایه فرضیات و نظریات غیرمعتبر و غیرعلمی بنا شده است.

روانشناسی علمی : بر اساس تحقیقات علمی، شواهد تجربی و روش‌های دقیق و قابل تکرار استوار است.

هدف

روانشناسی زرد : هدف اصلی آن جذب مخاطب و فروش بیشتر، حتی به قیمت ارائه اطلاعات غلط و گمراه‌کننده است.

روانشناسی علمی : به دنبال درک عمیق و دقیق مسائل روانی و ارائه راه‌حل‌های موثر و علمی برای مشکلات روانشناختی است.

روش‌ها

روانشناسی زرد : از روش‌های تحقیق سطحی و غیرقابل اعتماد استفاده می‌کند.

روانشناسی علمی : از روش‌های تحقیق دقیق و قابل تکرار مانند آزمایش‌های کنترل‌شده، مطالعات مشاهده‌ای و بررسی‌های متاآنالیز استفاده می‌کند.

نتایج

روانشناسی زرد : نتایج آن غیرقابل اعتماد و اغلب متناقض با یافته‌های علمی است.

روانشناسی علمی : نتایج آن قابل اعتماد و قابل تکرار هستند و می‌توان از آنها برای ارائه راهکارهای موثر برای مشکلات روانشناختی استفاده کرد.

ارائه دهندگان

روانشناسی زرد : اغلب توسط افراد فاقد صلاحیت و تخصص علمی ارائه می‌شود.

روانشناسی علمی : توسط روانشناسان و متخصصان دارای تحصیلات عالیه و تجربه کافی در زمینه سلامت روان ارائه می‌شود.

نمونه های روانشناسی زرد

روانشناسی زرد بر پایه شعارهای از‌ پیش تعیین‌شده عمل می‌کند. محوریت همه این شعارها تکیه بر خود انسان، نامحدود نشان دادن قدرت انسان و مثبت‌اندیشی است. در ادامه برخی از شعارهای مورد استفاده در روانشناسی زرد عنوان شده‌اند:

1. در هر شرایطی مثبت باشید
2. برای رسیدن به موفقیت فقط باید تلاش کنید
3. درد و رنج شما را قوی‌تر خواهد کرد
4. مهم نیست چه اتفاقی افتاده، قدرت تو نامحدوده
5. اگر فقط در ذهن به ثروت فکر کنید، ثروتمند خواهید شد
6. به نیمه پر لیوان نگاه کن
7. فقط روی خودت متمرکز باش
8. هیچ عامل بیرونی مانع تو نیست، مگر خودت
9. تو مسئول رسیدن به آرزوهات هستی

این جملات غیرواقعی سعی می کنند برای مدت کوتاهی احساس خوبی در فرد ایجاد کنند. به‌طوری‌که فرد فکر می‌کند، مشکل حل شده است. در‌نتیجه روانشناسی زرد را دنبال می‌کند، در حالی که این روانشناسی پوچ است و کمک کننده نیست.

همه ما به گونه‌ای یک «روانشناس خارج از گود» هستیم! در واقع ما نه تنها مستعد ارائه توضیحات منطقی برای رفتار انسانی هستیم، بلکه اکنون در عصر پربار اطلاعات نیز قرار داریم که خود توهم دانایی ما را در همه‌ی موارد تشدید می‌کند.

حقیقت این است که بسیاری از منابع اطلاعاتی موجود در اینترنت و حوزه‌ی عمومی (مثل کتاب‌ها، نشریات و مقالات روانشناسی زرد) به اندازه کافی مملو از اطلاعات نادرست هستند. این موارد نه تنها می‌توانند ما را به ایجاد فرضیات نادرست در مورد طبیعت انسان سوق دهند، بلکه بر تصمیم‌گیری‌های روزانه‌ی ما نیز تأثیر می‌گذارند.

بیایید در ادامه برخی از این ادعاهای «شبه واقعی» یا «مبتنی بر روانشناسی زرد» را به صورت علمی ارزیابی کنیم و حقایق را از اطلاعات نادرست متمایز کنیم.

باور نادرست در حوزه‌ی روانشناسی

انسان‌ها فقط از ۱۰ درصد مغز خود استفاده می‌کنند

بسیاری از مردم این عبارت را شنیده و یا حتی از آن در موقعیت‌های مختلف استفاده کرده‌اند. این ایده که افراد تنها از بخش کوچکی از مغز خود استفاده می‌کنند و پتانسیل‌های دست نخورده‌ی زیادی را به جا می‌گذارد، موضوع رایج برخی فیلم‌های معروف مانند فیلم «لوسی» (۲۰۱۴) و فیلم «بدون محدودیت» (۲۰۱۱) است. به طور کلی، هدر رفتن ۹۰ درصد از ظرفیت مغز یک استراتژی بیولوژیکی بسیار ناکارآمد خواهد بود و مطمئناً سیر انتخاب طبیعی تکامل باید بر خلاف این باشد یعنی در جهت توسعه‌ی انسان نه کاستن از توانایی‌های او.

اما در روانشناسی زرد هنوز هم روی این نکته تاکید دارند. امروزه دانشمندان مصرف اکسیژن و گلوکز بافت مغز را با استفاده از فناوری تصویربرداری مانند تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی (fMRI) و توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) اندازه‌گیری می‌کنند. دانشمندان مشاهده می‌کنند که تمام نواحی مغز سالم همیشه فعال هستند، حتی زمانی که افراد در خواب یا در کما هستند. با این حال، بسته به وظیفه‌ای که فرد درگیر آن می‌شود، برخی از نواحی مغز نسبت به سایر قسمت‌ها فعال‌تر می‌شوند، اما در مجموع مغز از تمام قسمت‌های خود در همه حال استفاده می‌کند.

برخی افراد نیمکره‌ی چپ مغزشان فعال‌تر است و برخی دیگر نیمکره‌ی راست مغزشان

یک تصور غلط رایج در روانشناسی زرد وجود دارد که افراد منطقی و تحلیلی نیمکره‌ی چپ مغزشان غالب است، در حالی که افراد خلاق و شهودی نیمکره‌ی راست مغزشان غالب است. اگرچه نیمکره‌های سمت چپ و راست فعالیت‌های مختلفی را بر عهده دارند، اما این مسأله به این معنا نیست که شخصیت کلی ما نیز بر مبنای عملکرد این نیم‌کره‌ها تعیین می شود.

حرص خوردن و استرس منجر به زخم معده می‌شود

به تبعیت از فروید، بسیاری از روانکاوان دیگر هم معتقد بودند که زخم معده با ولع روانی کودک برای تغذیه و وابستگی مرتبط است که در بزرگسالی دوباره شعله‌ور می‌شود و باعث ناراحتی دستگاه گوارش می‌شود. وقتی این نظریه بی‌اعتبار شد، این باور عمومی جایگزین آن شد که استرس و سبک زندگی باعث ایجاد زخم معده می‌شود.

اما واقعیت این است که استرس، هیجانات و ارگانیسم‌های بیماری‌زا با هم شرایط ایجاد زخم معده را در بدن ایجاد می‌کنند.

مطالعات تأیید می‌کنند که استرس روانی-اجتماعی نقشی غیرمستقیم در تشکیل زخم و همچنین مقاومت در برابر درمان زخم معده دارد. با این حال، اکنون مطالعات تأیید می‌کنند که ارگانیسم‌های شکل‌دهنده‌ی بیماری مانند عفونت هلیکوباکتر پیلوری نیز می‌توانند عامل مهمی در ایجاد زخم معده باشد. ضمنا زخم معده مانند هر بیماری مشابه دیگری صرفا با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود و نیازی به اقدامات روانشناختی خاص برای درمان آن نیست.

افراد دارای شخصیت متضاد جذب هم می‌شوند!

این مسأله ممکن است در مراحل اولیه ایجاد جذابیت صادق باشد. در واقع تفاوت در شخصیت ممکن است به هیجان و علاقه منجر شود. ما همچنین ممکن است جذب شخصی شویم که نمایانگر خود ایدئال ما باشد، یعنی همان شخصی که «دوست داریم باشیم». در واقع چند مورد تفاوت روابط را جذاب‌تر می‌کند و برخی افراد ممکن است طرفدار چنین ماجراجویی‌ای باشند. اما برخلاف تصورات روانشناسی زرد در روابط صمیمی طولانی مدت، تحقیقات نشان می‌دهد که این یک هنجار عمومی نیست.

واقعیت است که ناخودآگاه ما به دنبال شریکی است که بیشتر شبیه خودمان هستند تا غیرمشابه.

ده‌ها مطالعه نشان داده‌اند که وقتی صحبت از روابط طولانی مدت می‌شود، افراد معمولاً به دنبال همسرانی می‌گردند که ارزش‌ها، باورها، نگرش، سبک زندگی، عادات، سرگرمی‌ها و زمینه‌های خانوادگی مشابهی داشته باشند. طبق مطالعات انجام شده، شباهت شخصیتی، شادکامی و ثبات زناشویی را به بار می‌آورد و تضاد شخصیتی معمولا به بحث و جدل ختم می‌شود.

بهتر است در مورد سوالات چند گزینه‌ای به حدس اولیه‌ی خود پایبند باشید!

بخاطر اطلاعات نادرست مطرح شده حوزه‌ی روانشناسی زرد، هنگام شرکت در آزمون‌های چند گزینه‌ای، اکثر شرکت کنندگان در آزمون معتقدند که بهتر است به جای حدس زدن مجدد گزینه‌ی درست، به پاسخ اولیه خود پایبند باشید. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که این استراتژی نادرست است و اغلب منجر به کسب نمرات پایین‌تری در آزمون می‌شود.

در واقع، هنگام شرکت در یک آزمون چند گزینه ای، کسی که پاسخ‌های خود را تغییر می‌دهد، به احتمال زیاد جواب‌ها را از یک گزینه‌ی نادرست به یک گزینه‌ی صحیح تغییر می‌دهند تا از گزینه‌ی صحیح به نادرست ! تکیه بر این باور غلط که همیشه بهتر است به قضاوت اولیه خود پایبند باشید، به عنوان اولین مغالطه‌ی غریزی شناخته می‌شود.

چرا گرفتار روانشناسی زرد میشویم؟

به نظر می رسد که اشتیاق مردم به روانشناسی و موضوعات مرتبط با روانشناسی به عوامل مختلفی برمی گردد:

1. فهم بهتر از خود : روانشناسی به مردم کمک می کند تا خودشان و دیگران را بهتر بفهمند. آنها ممکن است احساس کنند که اطلاعاتی که از روانشناسی به دست می آورند، به فهم بهتری از احساسات، رفتارها و روابط انسانی آنها کمک می کند.
2. مدیریت استرس و اضطراب : آموزه های روانشناسی می توانند در مدیریت استرس، اضطراب و افکار منفی کمک کنند. مردم به دنبال راه هایی هستند تا با چالش های زندگی بهتر برخورد نموده و روانشناسی می تواند ابزارهایی برای این کمک فراهم کند.
3. بهبود روابط اجتماعی : فهم بهتری از روانشناسی می تواند به بهبود روابط اجتماعی منجر شود. افراد ممکن است بخواهند بفهمند چطور می توانند با دیگران بهتر ارتباط برقرار کنند، درک عمیق تری از احساسات دیگران به دست آورده و در نتیجه روابط بهتری بسازند.
4. علاقه به علم و دانش : برخی از افراد به دنبال یادگیری در مورد موضوعات مربوط به عقل و روان هستند. روانشناسی یکی از علوم انسانی است که به مطالعه و درک عمقی از رفتارها و فرآیندهای ذهنی انسان می پردازد.
5. تاثیر روانشناسی در زندگی روزمره : روانشناسی به مردم کمک می کند تا رفتارها و تصمیم های روزمره خود را درک کنند. این مفهوم از روانشناسی در کتب خودیاری، رهبری، مدیریت زمان و موضوعات مشابه قابل مشاهده است. با این وجود، میزان علاقه به روانشناسی ممکن است در افراد مختلف، متفاوت باشد. در حالت کلی این مسئله به عوامل فردی مانند تجربیات شخصی، نیازهای فردی و محیط اطراف نیز وابسته می باشد.

نوبت مشاوره روانشناسی با کلینیک سیرن

شما باید از پذیرش هر گونه توصیه یا راه حل روانشناسی، توسط روانشناسان زرد دوری کنید و از متخصصان واجد شرایط و دارای مجوز در زمینه سلامت روان کمک بگیرید.
شما میتوانید نوبت مشاوره خود رو بصورت حضوری رزو کنید و برای دریافت مشاوره به کلینیک ما تشریف بیاورید یا اگر وقت کافی برای مشاوره حضوری ندارید بخش مشاوره روانشناسی آنلاین کلینیک سیرن برای ارائه خدمات در این زمینه آماده ی خدمت رسانی میباشد.